ພັກຄອມມິວນິສລາວ ທີ່ກຳອຳນາດຢູ່ໃນປັດຈຸບັນ ລະດົມຂະບວນຕ້ານການສໍ້ຣາສບັງຫລວງ ຄ້າຍຄືກັນກັບ ທີ່ພວກເຮົາເຫັນຢູ່ປະເທດຈີນ ແລະວຽດນາມ ຫຫຼືບໍ່? ອັນນີ້ເປັນຄຳຖາມ ຊຶ່ງທ່ານ David Hutt ນັກຂ່າວ The Diploma ດ້ານການເມືອງເອເຊັຽ ຕາເວັນອອກສ່ຽງໃຕ້ ຕັ້ງຂຶ້ນໃນບົດຄວາມຂອງ ທີ່ພາດຫົວຂໍ້ວ່າ ມີພຽງວິທີດຽວ ທີ່ຈະຍຸຕິການສໍ້ຣາດບັງຫລວງ ຢູ່ປະເທດລາວໄດ້ ຊຶ່ງຖືກພິມເຜີຍແພ່ ໃນມື້ວັນທີ 10 ກໍຣະກະດາ ນີ້.
ນັບຕັ້ງແຕ່ ທ່ານ ທອງລຸນ ສີສຸລິດ ຂຶ້ນມາມີອຳນາດເມື່ອຕົ້ນປີ 2016 ມາ ເຈົ້າໜ້າທີ່ຖືກໄລ່ອອກຈາກການຫລາຍຂຶ້ນ ຍ້ອນການຮັບສິນບົນ ແລະຍ້ອນກົດໝາຍໃໝ່ ທີ່ສ້າງຂຶ້ນເພື່ອແກ້ໄຂບັນຫາ ດັ່ງກ່າວ. ປາກົດການທີ່ວ່ານັ້ນ ເກີດຂຶ້ນເມື່ອປະມານປີກາຍ ທີ່ເບິ່ງຄືວ່າມີການລະດົມ ຂະບວນຕ້ານການສໍ້ຣາດບັງຫຼວງ ຣະດັບຊາດ.
ແຕ່ໃນເວລາດຽວກັນ ມັນກໍຍັງບໍ່ທັນເປັນທີ່ຈະແຈ້ງວ່າສິ່ງດັ່ງກ່າວມີຄວາມຈິງຫຼາຍຊ່ຳໃດ. ຕາມດັຊນີປີ 2017 ອົງການເພື່ອຄວາມໂປ່ງໃສ ສາກົນ ຈັດໃຫ້ລາວຢູ່ໃນອັນດັບ ຕົກຕ່ຳລົງ ຫຼືຂີ້ຮ້າຍລົງ 12 ຂັ້ນຄືຢູ່ອັນດັບທີ 135 ໃນຈຳນວນ 180 ປະເທດ ໃນໂລກທີ່ມີການສໍ້ຣາດ ບັງຫລວງ ແລະດີຂຶ້ນໄດ້ພຽງ 2 ຂັ້ນ ໃນດັຊນີ ປີ 2018 ແຕ່ກໍຍັງຕ່ຳກວ່າປີ 2016 ຢູ່.
ເວົ້າເຖິງການສໍ້ຣາດບັງຫລວງຢູ່ ສປປລາວ ທ່ານ David Hutt ເວົ້າວ່າ ເປັນທີ່ຈະແຈ້ງ ທີ່ບັນດາຜູ້ແທນ ພັກຄອມມິວນິສ ກໍບໍ່ຮູ້ສຶກ ປະທັບໃຈ. ໃນກອງປະຊຸມສມັຍສາມັນເທື່ອທີ 7 ຂອງສະພາແຫ່ງຊາດ ຊຸດທີ 8 ເມື່ອວັນທີ 14 ມິຖຸນາຜ່ານມາ ສະມາຊິກ ສະພາ ແຫ່ງຊາດຫລາຍທ່ານ ກໍໄດ້ຕຳນິວິຈານຢ່າງຮຸນແຮງ ແລະຂ້ອນຂ້າງກົງໄປກົງມາ.
ສະມາຊິກສະພາແຫ່ງຊາດທ່ານນຶ່ງ ຈາກແຂວງໄຊສົມບູນ ກ່າວວ່າ ເປັນເຣຶ່ອງທີ່ເກີດຂຶ້ນເລື້ອຍໆ ທີ່ສານຈະຕັດສິນຄະດີຄືນໃໝ່. ຫຼັງຈາກ ສານຕັດສິນແລ້ວຜູ້ຕ້ອງຫາ ທີ່ມີຄວາມຜິດຈະມີຈົດໝາຍຈາກ ເຈົ້າໜ້າທີ່ຜູ້ມີອຳນາດບາງຄົນ ເຖິງສານ ແລ້ວສານກໍຈະຕັດສິນຄະດີເກົ່າ ນັ້ນຄືນໃໝ່ ແລະເຈົ້າໜ້າທີ່ສານ:
“ກໍຈະຂໍສິ່ງຕອບແທນ-ສິນບົນ ຈາກຜູ້ທີ່ຖືກກ່າວຫາ. ຖ້າຫາກບໍ່ໄດ້ຮັບສິ່ງນັ້ນ ຄະດີຄວາມກໍຈະລ້າຊ້າໄປ ແບບບໍ່ສິ້ນສຸດ”.
ແລະສະມາຊິກສະພາແຫ່ງຊາດ ອີກທ່ານນຶ່ງ ຈາກແຂວງຫົວພັນ ກໍໄດ້ກ່າວວ່າ:
“ການລົງໂທດເຈົ້າໜ້າທີ່ຣັຖ ທີ່ຣະເມີດກົດໝາຍ ຍັງບໍ່ໄດ້ຜົນ ຍ້ອນໃນຄວາມເປັນຈິງ ພວກເຂົາບໍ່ເຂັ້ມງວດເລີຍ."
ເມື່ອເວົ້າເຖິງການສໍ້ຣາດບັງຫລວງ ຢູ່ ສປປລາວ ເວົ້າສະເພາະແຂວງໄຊຍະບູລີ ເຈົ້າໜ້າທີ່ຄະນະກວດກາພັກ-ຣັຖ ແຂວງໄຊຍະບູລີ ກ່າວຕໍ່ວິທຍຸເອເຊັຍເສຣີ ເມື່ອບໍ່ນານມານີ້ວ່າ..
"ຖືກລົງໂທດໃຫ້ພັກການຫັ້ນແຫລະ ຈຳນວນນຶ່ງກະໄລ່ອອກ ຈຳນວນນຶ່ງກະປະຕິບັດວິນັຍ ຕາມຣະບຽບກົດໝາຍ."
ເມື່ອປີທີ່ແລ້ວ ຫລາຍຕໍ່ຫລາຍຄັ້ງ ທີ່ສະມາຊິກສະພາແຫ່ງຊາດ ໄດ້ຍົກບັນຫາການສໍ້ຣາດບັງຫລວງ ຂຶ້ນມາເວົ້າ ເຖິງແມ່ນວ່າຈະບໍ່ຈະແຈ້ງ ຄືດັ່ງທີ່ໄດ້ເວົ້າເມື່ອເດືອນມິຖຸນາຜ່ານມານີ້ ກໍຕາມ. ແຕ່ເມື່ອພິຈາຣະນາ ເຖິງຄວາມຮຸນແຮງ ຂອງການວິພາກ ວິຈານພາຍໃນພັກ ປະຊາຊົນປະຕິວັດລາວ ເອງນັ້ນແລ້ວ ກໍອາດສະຫລຸບໄດ້ວ່າ ສິ່ງຕ່າງໆເຫລົ່ານັ້ນ ບໍ່ໄດ້ຮັບການແກ້ໄຂໃຫ້ດີຂຶ້ນ. ຄຳອິທິບາຍອີກອັນນຶ່ງ ຄືມັນເປັນເຣຶ່ອງທຳມະດາ ເມື່ອເວົ້າເຖິງການສໍ້ຣາດບັງຫຼວງ ທີ່ບໍ່ເປັນເຣຶ່ອງ ທີ່ເກີດຂຶ້ນມາພຽງ 2-3 ປີກ່ອນ.
ແຕ່ຄວາມເປັນຈິງໄປກວ່ານັ້ນ ກໍຄືວ່າ ເຖິງແມ່ນພັກປະຊາຊົນປະຕິວັດລາວ ຈະປະຕິບັດຕາມຕົວຢ່າງຂອງຈີນ ແລະວຽດນາມ ຫຼືບໍ່ ແລະ ເລິ້ມຂະບວນເຜີຍແພ່ ຢ່າງກວ້າງຂວາງ ໃນການຕ້ານການຮັບສິນບົນກໍຕາມ ແຕ່ການສໍ້ຣາດບັງຫລວງ ປາກົດວ່າ ມັນຈະບໍ່ຖືກກຳຈັດ ໃຫ້ໝົດໄປໄດ້ ຢ່າງຖອນກົກຖອນຮາກ ກໍບໍ່ໜ້າຈະເກີດຂຶ້ນໄດ້ທັງໝົດ.
ທຳມະຊາດຂອງການສໍ້ຣາດບັງຫລວງ ຢູ່ລາວ ແມ່ນຕິດພັນກັບການ ປະຕິບັດງານ ຂອງ ພັກປະຊາຊົນປະຕິວັດລາວ ທີ່ມີຣະບົບພັກ ການເມືອງດຽວ ປົກຄອງປະເທດ. ນອກຈາກນັ້ນ ກໍບໍ່ໜ້າຈະແກ້ໄຂບັນຫາ ການສໍ້ຣາດບັງຫຼວງໄດ້ ເວັ້ນເສັຽແຕ່ວ່າ ຈະມີການປ່ຽນແປງ ທາງການເມືອງບາງຢ່າງ ທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບບັນຫານັ້ນ.
ເວົ້າເຖິງການສໍ້ຣາດບັງຫລວງ ຢູ່ແຂວງອັດຕະປື ເຈົ້າໜ້າທີ່ກວດກາກ່າວຕໍ່ ວິທຍຸເອເຊັຍເສຣີ ເມື່ອໄວໆມານີ້ວ່າ ເປັນບັນຫາຫຍຸ້ງຍາກ…
"ໂອຍເຣຶ່ອງກວດສອບພະນັກງານນີ້ ແຮງບໍ່ໃກ້ ຄັນບໍ່ແມ່ນກວດກາ ຣັຖບານ ຫລືກວດກາສູນກາງ ລົງມາເຮັດບໍ່ໄດ້ດອກ ແຂວງນີ້ ຍາກຄືກັນຫັ້ນແລ້ວ ລັກສນະມັນເປັນ ຂະບວນການ ແຕ່ແກນນຳຂັ້ນແຂວງລົງມາ."
ແລະສຳລັບແຂວງຊຽງຂວາງ ທ່ານ ບຸນຕົ້ນ ຈັນທະພອນ ເຈົ້າແຂວງແຂວງຊຽງຂວາງ ກ່າວຢູ່ໃນກອງປະຊຸມເປີດກວ້າງຄັ້ງທີ 1 ປະຈຳປີ 2019 ຂອງຣັຖ ບານ ໃນມື້ວັນທີ 3 ກໍຣະກະດານີ້ວ່າ:
"ຈະເກີດມີບັນຫາ ຂຶ້ນຢູ່ແຂວງຊຽງຂວາງນັ້ນ ຕົ້ນຕໍແມ່ນບັນຫາເຣຶ່ອງໄມ້ ແລະກະໂຄງການລົງທຶນຂອງຣັຖ ຮັບເງິນໄປແບບຊ້ຳຊ້ອນ ຫັ້ນນະ ຕອນນັ້ນມັນກໍ ຣັຖບານນີ້ມີສ່ວນຫລຸດເດນໍ 30-70 ທາງພຸ້ນກະແມ່ນອັນນັ້ນຂຶ້ນງົບປະມານ ປະຈຳປີ 2 ບັນຫານີ້ ແຕ່ສ່ວນໃຫຍ່ແມ່ນໄມ້."
ພ້ອມກັນນັ້ນທ່ານກໍກ່າວຕໍ່ໄປວ່າ:
"ຫວ່າງກ່ອນນີ້ກະໄດ້ປະກາດິນັຍໄປຫັ້ນແຫລະ ເຄື່ອນຍ້າຍໄມ້ບໍ່ຖືກຕ້ອງ ເຊັນບໍ່ຖືກຕ້ອງ ມີຊ່ອງຫວ່າງຫລືວ່າອັນນັ້ນ ປະເພດເຮັດບໍ່ຈົບບໍ່ດີ ໃນຈຳນວນ 27 ຄົນຫັ້ນນະ ໄດ້ປະກາດໄປກ່ອນຫັ້ນ ແລະກໍຍັງໃດ໋ ບໍ່ແມ່ນເບິດແຕ່ທໍ່ນັ້ນໃດ໋ ຢູ່ບັນດາເມືອງ ແລະຢູ່ບາງບັນດາຜແນກການ ນີ້ກະຍັງມີ ແລ້ວບາງເທື່ອອາດຈະໄດ້ດຳເນີນ ຜ່ານອົງການຕຸລາການກໍຈະມີ."
ໃນແຕ່ລະປີ ບັນດາອົງການຈັດຕັ້ງສາກົນ ແລະອົງການຈັດຕັ້ງທີ່ບໍ່ຂຶ້ນກັບຣັຖບານ ຈະຣະບຸຫລາຍສິ່ງຫລາຍຢ່າງ ທີ່ລາວຈຳເປັນຕ້ອງໄດ້ເຮັດ ເຖິງແມ່ນວ່າ ລາວຈະຍັງເປັນປະເທດ ທີ່ປະຊາຄົມສາກົນ ໃຫ້ຄວາມສົນໃຈບໍ່ຫລາຍ ແລະມີບັນຫາ ຫລາຍຢ່າງ ທີ່ມັກຈະຖືກແກ້ໄຂໄປໃນ ທາງທີ່ບໍ່ລ່ຳໄລ. ດັ່ງນັ້ນມັນຈຶ່ງມີຄວາມຈຳເປັນ ທີ່ຈະຕ້ອງໄດ້ສ້າງຣັຖແຫ່ງກົດໝາຍ, ໃຫ້ສ້າງສານຍຸຕິທັມ ທີ່ເປັນອິສຣະ; ບາງທີອາດ ແມ່ນປະຊາສັງຄົມ ເປັນກະບອກສຽງ.
ແຕ່ສິ່ງທີ່ເວົ້າມານັ້ນ ບໍ່ແມ່ນປຶ້ມຄູ່ມືສຳລັບການພັທນາຂອງລາວ; ມັນເປັນພຽງບັນຊີຣາຍງານ ທີ່ລາວບໍ່ມີ. ດົນໆຈະໄດ້ຍິນເທື່ອນຶ່ງ ຈາກ ສະຫະປະຊາຊາດ, ທະນາຄານໂລກ ຫລືກອງທຶນເງິນສາກົນວ່າ ລາວຈະບັນລຸເປັນຣັຖ ແຫ່ງກົດໝາຍ ຫຼືຈະແກ້ໄຂ ບັນຫາການສໍ້ຣາດ ບັງຫລວງ ໄດ້ແນວໃດ. ມັນມີເຫດຜົນທີ່ດີສຳລັບສິ່ງນີ້ຄື: ຜູ້ສັງເກດການ ທີ່ຮັບຊາບນັ້ນ ຮູ້ດີວ່າ ສິ່ງດັ່ງກ່າວ ຈະປະສົບຜົນສຳເຣັດໄດ້ ກໍຕໍ່ເມື່ອຣະບົບພັກດຽວ ຂອງລາວ ລົ້ມສະຫລາຍ, ແຕ່ກໍບໍ່ເຕັມໃຈ ທີ່ຈະເວົ້າສິ່ງນີ້ ເພາະຟັງເບິ່ງແລ້ວ ຄືກັນກັບເປັນລາງ ສັງຫອນວ່າ ຢາກໃຫ້ມີການປ່ຽນແປງ ຣະບອບການປົກຄອງນີ້.
ແມ່ນແທ້ການສໍ້ຮາດບັງຫຼວງ ເປັນເຣຶ່ອງທຳມະດາໃນຣະບອບປະຊາທິປະໄຕເຊັ່ນກັນ ແຕ່ໃນກໍຣະນີສ່ວນໃຫຍ່ ປະເທດປະຊາທິປະໄຕ ຕ່າງໆມີກົດໝາຍຄວບຄຸມ ແລະຕຸລາການເປັນອິສຣະ ໃນການບັງຄັບໃຊ້ບົດລົງໂທດ. ພວກນັກການເມືອງ ທີ່ສໍ້ຣາດບັງຫຼວງ ສາມາດຖືກ ລົງຄະແນນສຽງໄລ່ ອອກຈາກຕຳແໜ່ງ. ແລະໂດຍທົ່ວໄປແລ້ວ ຣະບອບປະຊາທິປະໄຕ ຈະມີທັງນັກຂ່າວອິສຣະ ທີ່ສືບສວນສອບສວນ ເຈົ້າໜ້າທີ່ສໍ້ຣາດບັງຫລວງ.
ເມື່ອທຽບໃສ່ກັນແລ້ວ ຢູ່ ສປປລາວ ແມ່ນບໍ່ມີການປ້ອງກັນສິ່ງເຫຼົ່ານີ້ ທ່ານ David Hutt ເວົ້າວ່າລອງພິຈາຣະນາຄຳຖາມພື້ນຖານທີ່ວ່າ ໃຜຈະເປັນຜູ້ທັກທ້ວງ ການສໍ້ຣາດບັງຫລວງ? ໃນເມື່ອສື່ມວນຊົນ ແລະ ພາກປະຊາສັງຄົມ ຖືກໂຈມຕີ ບໍ່ໃຫ້ມີ ປາກສຽງໃນ 2-3 ທົສວັດ ມານີ້ ເຈົ້າໜ້າທີ່ທາງການ ບໍ່ໄດ້ພິຈາຣະນາຄຳເຫັນ ຂອງພວກນັກຂ່າວ ແລະນັກເຄື່ອນໄຫວ ເພື່ອປະຊາທິປະໄຕ. ແຕ່ນອກຈາກສະມາຊິກ ພັກຄອມມິວນິສ ແລ້ວ ກໍແນ່ນອນ ພວກເຂົາເຈົ້າຟັງ ຢ່າງໃກ້ຊິດວ່າ ສະມາຊິກ ສະພາ ແຫ່ງຊາດ ຕຳນິຕິຕຽນແນວໃດ ແລະສເນີແນວໃດ ໃນກອງປະຊຸມສະພາແຫ່ງຊາດ ເມື່ອເດືອນທີ່ແລ້ວ: ຄືຮຽກຮ້ອງສະເພາະເຈາະຈົງ ໃຫ້ພັກ ແຕ່ບໍ່ແມ່ນໃຫ້ ພາກປະຊາສັງຄົມ ຕ້ານການ ສ້ຣາດບັງຫລວງ.
ທ່ານເວົ້າວ່າ ແລະແມ່ນໃຜຈະດຳເນີນຄະດີສໍ້ຣາດບັງຫຼວງ? ໜ້າຈະແມ່ນສານ. ແຕ່ສານເປັນພຽງເຄຶ່ອງມື ຂອງພັກປະຊາຊົນປະຕິວັດລາວ. ເມື່ອເປັນເຊັ່ນນັ້ນ ຈະເກີດຫຍັງຂຶ້ນ ກັບເຈົ້າໜ້າທີ່ສໍ້ຣາດບັງຫລວງ? ເຈົ້າໜ້າທີ່ອາວຸໂສ ຈຳນວນນຶ່ງ ຖືກໄລ່ອອກ ການໃນຣະຍະບໍ່ເທົ່າໃດປີ ຜ່ານມານີ້. ແຕ່ສວນໃຫຍ່ຈະຖືກຍົກຍ້າຍໄປຮັບຕຳແໜ່ງອື່ນ. ພັກເປັນບັນຫາທີ່ແທ້ຈິງ ເມື່ອມາເຖິງການສໍ້ຣາດບັງຫຼວງ ແລະພັກນັ້ນເອງ ເປັນຜູ້ດຽວທີ່ຈະແກ້ໄຂບັນຫານັ້ນ.
ຖ້າຫລຸດຜ່ອນໄດ້ກໍ່ຄົງຈະເປັນການດີຫລາຍ.
