ລາວໂຮມລາວ ເພື່ອປະຊາທິປະໄຕ

ใน ส่วนความเร็วที่ทุกคนกังวลนั้น ยอมรับว่าได้รถไฟวิ่งเร็วๆ ก็น่าจะดี แต่ก็ต้องถามให้คิดต่อไปว่า ทุกวันนี้ชีวิตของคนไทยเรา ได้ทำให้เกิดความจำเป็นขนาดนั้นไหม อย่าลืมว่าโครงการทุกอย่างต้องใช้เงิน ไม่มีของฟรีในโลก เราต้องจัดสรรงบประมาณที่มีจำกัดให้สอดคล้องกับสิ่งต่างๆ ที่เรากำลังวางแผนเพื่อการพัฒนาประเทศ เงิน 1 บาทที่ลงทุนไปกับรถไฟฟ้าความเร็วสูง ก็หมายถึงเงิน 1 บาทที่อาจนำไปพัฒนาระบบสาธารณสุข หรือระบบการศึกษาได้เช่นกัน ต้องตั้งคำถามว่าทุกวันนี้ชีวิตของคนไทยต้องการความเร็วขนาดนั้นหรือไม่ การพูดว่าคนไทยยังไม่พร้อมจะใช้รถไฟความเร็วสูง ไม่ได้หมายความว่าคนไทยไม่ควรใช้ หรือใช้ไม่ได้ แต่ควรตั้งข้อสังเกตว่า “คนไทยยังไม่เห็นและให้ความสำคัญกับเวลาขนาดนั้น”

ดร.สม พงษ์ ยกตัวอย่างว่า เอาแค่การขับรถยนต์ เรายังไม่นิยมซื้อ Easy pass กันเลย คนขับรถเบนซ์ก็ยังไม่ซื้อ หมายความว่าคนไทยยังมองเวลาด้วยมูลค่าต่ำมาก ดังนั้นไทยจึงจำเป็นต้องประเมินสถานะเรื่องรายได้ วิถีชีวิต และความจำเป็นว่าไทยควรจะอยู่ตรงไหน 

“การทำความเข้าใจเส้น ทางรถไฟไทย-จีน ก่อนอื่นต้องทราบก่อนว่า ในขณะที่รัฐบาลกำลังพยายามเร่งรัดโครงการไทย-จีน หรือไทย-ญี่ปุ่น ตามที่เป็นข่าว ในเวลาเดียวกัน รัฐบาลก็มีแผนการปรับปรุงเส้นทางรถไฟของการรถไฟฯ เดิมที่เป็นทางเดี่ยว ให้เป็นรถไฟทางคู่ขนาดราง 1 เมตร มีแผนเร่งรัดอยู่ มีการศึกษาครบถ้วนแล้ว รอเพียงการผลักดันโครงการให้เป็นรูปธรรมเท่านั้น ประเด็นที่ไม่มีใครตั้งคำถาม ก็คือ ทำไมต้องรีบทำโครงการรถไฟไทย-จีน โดยมีแนวเส้นทางคู่ขนานไปกับแนวเส้นทางรถไฟขนาด 1 เมตรเดิม (ซึ่งในที่สุดจะเปลี่ยนจากทางเดี่ยวไปเป็นทางคู่) เรื่องนี้ไม่ได้รับการพูดถึงและไม่มีนักข่าวคนใดถาม ในเมื่อคุณมีทางคู่ 1 เมตรอยู่แล้ว และคุณก็พยายามทำทางคู่ขนาดความกว้าง 1.435 เมตร มีคู่กันไปทำไม? จะทำไปเพื่ออะไร? และความซ้ำซ้อนรวมถึงการใช้เงินล่ะ ยังไม่ต้องพูดถึงมูลค่าตัวรถไฟฟ้า ที่อาจจะต้องซื้อเพิ่มเติมในอนาคต" ดร.สมพงษ์กล่าว

โดย หากเทียบมาตรฐานการทำระบบกลางของยุโรปซึ่งจะมีการ แบ่งแยกให้ชัดเจนว่าจะเป็นรถไฟขนส่งสินค้าและผู้โดยสารแต่ของไทยยังไม่มี ความชัดเจนเพราะรถไฟขนาดราง1เมตรก็อยู่ในแผนเร่งรัดของรัฐบาลชุดนี้ขณะที่ แผนรถไฟไทยจีนอยู่นอกงบประมาณ ซึ่งทางที่ถูกต้องควรจะทำรถไฟขนาดราง1เมตรให้เสร็จและเปิดใช้ให้ดีเสียก่อน

ดร.สม พงษ์ย้ำว่าเมื่อเส้นทางมันซ้อนกันทำไมจึงต้องทำถึง 2 เส้น อันนึงเป็น 1 เมตรอีกอันนึงเป็น 1.435 เมตร เป็นทางคู่ทั้งคู่ และมันก็วิ่งขนานกันเลย

อาจารย์ ทั้งสองท่านตั้งคำถามว่า ทำไมไม่ทำทางคู่ขนาด 1 เมตรให้เสร็จทั่วประเทศ และทำให้ดีเสียก่อน  หากทางคู่ชุดแรกเสร็จแล้ว ถ้ายังอยากทำต่อจึงค่อยไปทำทางคู่ชุดที่ 2 จะดีกว่าการเดินหน้าสร้างทางคู่ทั้งสองเส้น คู่ขนานกัน จึงมีคำถามว่า ทำไปเพื่ออะไร ทั้งที่รัฐบาลชุดนี้ก็เป็นคนอนุมัติ

เมื่อ ถามว่าจากการศึกษาและติดตามข่าวสาร ทางรัฐบาลให้เหตุผลสำคัญในการก่อสร้างทั้งสองเส้นทางพร้อมกันหรือไม่ อาจารย์ทั้งสองท่านตอบตรงกันว่า "ผมไม่รู้สาเหตุและจากการติดตามก็ไม่เห็นมีใครพูดอะไรเลย"

ดร.ประมวล อธิบายเพิ่มเติมว่าทั้งนี้การผลักดันการสร้างรถไฟขนาดราง1.435เมตรมีมาโดย ตลอดแล้วก็เงียบไปจนกระทั่งเปลี่ยนรัฐบาลแนวคิดดังกล่าวก็ขึ้นมาใหม่และก็ อยู่ที่ว่าจะโดนสกัดหรือไม่หากโดนสกัดก็เงียบๆกันไปและไม่นานก็จะวนกลับขึ้น มาใหม่ ซึ่งตนเคยอธิบายเรื่องนี้มาหลายครั้งแล้วว่ามันไม่เกี่ยวกัน ฉะนั้นคนที่จะคุยเรื่องนี้ต้องเข้าใจก่อนว่าเรื่องการตกราง สมรรถนะของรถไฟ มันไม่เกี่ยวกับขนาดของราง มันอยู่ที่การดูแล แต่สิ่งที่เกิดขึ้นคือข่าวที่ปรากฏ ก็จะบอกแค่ว่ารถไฟขนาดราง 1.435 เมตรดีกว่า เพราะมันกว้างกว่า คนทั่วไปที่ไม่รู้เรื่องก็จะมองว่ารถไฟขนาดราง 1.435 เมตรย่อมดีกว่า ประกอบกับข่าวรถไฟตกรางของ รฟท. ที่เกิดขึ้นบ่อยมาก ทั้งนี้ต้องแยกพิจารณาระหว่างการบริหารการใช้งาน กับตัวเทคโนโลยี หากหน่วยงานผู้บริหารทำไม่ดี ไม่ว่าเทคโนโลยีจะเป็นอย่างไรมันก็เจ๊ง

ทั้ง สองท่านยืนยันอีกว่าไทยยังไม่จำเป็นต้องการรถไฟขนาดใหญ่เช่นนั้น และหากทำคู่กัน ก็อาจจะเกิดการขาดทุนได้อีกเพราะรถไฟทั้งสองขนาด ก็แย่งลูกค้ากลุ่มเดียวกัน ทั้งนี้ปัญหาของรถไฟไทยที่มีกว่า 4,000 กิโลเมตร คือส่วนใหญ่มันเป็นทางเดี่ยว ถามว่าทางเดียวไม่ดีอย่างไร คือหากเป็น 100 ปีที่แล้วมันก็ไม่น่าจะมีปัญหาอะไร เพราะปริมาณความต้องการใช้มันไม่สูงมาก แต่ในปัจจุบัน เราต้องการใช้รถไฟในการขนสินค้าและขนคน โดยการขนส่งสินค้าเราไม่ต้องการความรวดเร็วแต่เราต้องการความตรงต่อเวลา และขนของได้ตามที่เราต้องการ  ขณะที่การขนส่งคนจะต้องการความรวดเร็ว ฉะนั้นการเพิ่มรถไฟจากทางเดียวเป็นทางคู่จะเพิ่มขีดความสามารถในการขนส่งคน และสินค้า ฉะนั้นหากทำทางคู่ได้ปัญหาพื้นฐานทุกอย่างก็ได้รับการแก้ไขอย่างเหมาะสม ในระยะแรกแล้ว ส่วนเรื่องตกรางนั้นเป็นปัญหาการบริหารจัดการ ของการรถไฟฯ

โดย ที่พูดเช่นนี้ก็ไม่ได้หมายความว่าในระยะยาวไม่ต้องการการพัฒนา แต่การประเมินศักยภาพในระยะนี้ก็ต้องดูความคุ้มค่าด้านงบประมาณด้วย เพราะที่อื่นก็ต้องการสร้างทางรถไฟเช่นกัน เงินและทุกอย่างของเรามีจำกัด จึงต้องใช้ทุกบาทให้คุ้มค่า

ดร.สมพงษ์กล่าวเพิ่มเติมว่าประเด็นสำคัญอันหนึ่งซึ่งเป็น เบื้องหลังในการผักดันรถไฟสายดังกล่าวคือการพยายามสร้างโครงสร้างพื้นฐาน เพื่อรองรับการค้าขายกับจีนไม่มีใครตั้งคำถามว่าทำไมจีนจึงอยากทำที่อ้างว่า จะทำให้เราส่งสินค้าไปประเทศจีนง่ายขึ้น-รวดเร็วขึ้นนั้นในความเป็นจริงตรง กันข้ามเลยเพราะสิ่งที่เกิดขึ้นในปัจจุบันคือรถส่งสินค้าของจีนนำสินค้าเข้า มาตีตลาดในประเทศไทยซึ่งต้องไม่ลืมว่าสินค้าของจีนมีราคาถูกและปริมาณ มากกว่าไทยเยอะมากนอกจากนี้จีนยังซื้อที่หรือเช่าที่ในประเทศลาวเป็นระยะ เวลาเกือบ90 ปีในการทำการเกษตร เพื่อผลิต ปัญหาเรื่องนี้คือไทยไม่เตรียมความพร้อมเรื่องอื่นเลย ไม่รู้ว่าจะทำธุรกิจอย่างไร สนใจแต่การเร่งลงทุนโครงสร้างพื้นฐาน  แต่จีนกับเตรียมความพร้อมทุกด้าน และคำถามสำคัญที่สุดคือหากทำเสร็จสินค้าไทยจะไปจีน หรือสินค้าจีนจะมาไทยมากกว่ากัน อย่าลืมว่าสินค้าจีนบางอย่างดีกว่า และสินค้าไทยจะอยู่ได้ไหม

ปัจจุบันเราเห็นข่าวแล้วว่ามีคนจีนมาเปิด ร้านขายของเองที่สำเพ็ง-ตลาดไทแล้วเป็นต้นเรื่องนี้ไม่ใช่การใช้ความรู้สึก แต่เป็นการตั้งคำถามและไม่ได้ต้องการโทษจีนเพราะเข้าใจว่ามันจำเป็นต้องทำ หากตนเป็นรัฐบาลจีนและส่งเสริมให้เกษตรกรปลูกผักก็จำเป็นต้องหาช่องทางในการ ส่งออกแต่ไทยจำเป็นต้องรู้ทันเพราะการเชื่อมโยงโดยไม่มียุทธศาสตร์เป็น เรื่องที่น่ากลัว

เมื่อถามถึงประเด็นการต้องเร่งทำให้ไทยเป็นศูนย์กลางการขนส่งของภูมิภาคนั้น ดร.สมพงษ์ตอบคำถามเรื่องนี้ว่า ในความเป็นจริงแล้วความเป็นศูนย์กลางเป็นเรื่องสัมพัทธ์ หากฟังจากรัฐบาลไทยก็จะบอกว่าไทยเป็นศูนย์กลางได้ แต่ในความเป็นจริงทุกประเทศเป็นศูนย์กลางได้หมด หากใช้ตรรกะดังกล่าว เมียนม่ามีความเป็นศูนย์กลางที่ดีมากกว่าไทยเสียอีก เพราะด้านซ้ายของเมียนม่าก็เป็นอินเดีย มีประชากรกว่าพันล้านคน ด้านบนก็ติดกับจีนมีประชากร พันล้านคนเช่นกัน ขณะที่ด้านขวาติดกับอาเซียนซึ่งมีประชากร 600 ล้านคน คำถามคือใครเป็นศูนย์กลางมากกว่ากัน

อาจารย์วิศวะ จุฬาฯ ทั้งสองท่านยืนยันว่ารัฐบาลต้องตอบคำถามว่าทำไม รัฐบาลต้องเร่งสร้างรถไฟความร่วมมือไทย-จีน ทั้งที่มีการเร่งแผนพัฒนารถไฟทางคู่ขนาดราง1 เมตรโดย รฟท.แล้ว เพราะหากจะอ้างเรื่องความปลอดภัย และสมรรถนะนั้น ยืนยันว่ารถไฟขนาดราง 1 เมตรก็สามารถทำให้ดีได้ หากมีการดูแลรักษาระบบรางที่ดี อ.จุฬาฯทั้งสองท่าน กล่าวทิ้งท้ายว่า

ในฐานะนักวิชาการจึงรู้สึกเป็นห่วงและเห็นว่าหากจะตัดสินใจอะไรต้องคิด และเป็นห่วงลูกหลานในอนาคต แต่เรื่องนี้เป็นเรื่องใหญ่ การจะตีปี๊บและรีบเร่งจะทำให้ได้เป็นเรื่องที่ไม่ถูกต้อง ยืนยันว่าการพัฒนาชาติเป็นเรื่องดี นักวิชาการไม่ได้ขวางการพัฒนา แต่จำเป็นต้องถามเรื่องวิธีการที่ทำ เป็นความยั่งยืนและนำไปสู่สิ่งที่ดีกว่าจริงหรือเปล่า เบื้องต้น น่าจะจำเป็นต้องมีการปฏิรูปด้านโครงสร้างการบริหารอย่างเร่งด่วน รวมถึงเห็นว่าสังคมทั้งสังคมจะต้องหยิบเรื่องนี้มาพูดคุยด้วยเหตุผลเสียที